Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ και η στρατηγική για πράσινες πολιτικές

March 26, 2021 0 Comment

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ και η στρατηγική για πράσινες πολιτικές

Η σχέση της Αριστεράς με την οικολογία στην εποχή μας είναι απόλυτα οργανική.
Τα δύο αυτά ρεύματα κοσμοαντίληψης οφείλουν πλέον να λειτουργούν συλλογικά σαν κοινές δυνάμεις μετασχηματισμού και οργάνωσης της κοινωνίας.
Ένα σύγχρονο κόμμα Ανανεωτικής Αριστεράς διαρκώς ανανεούμενο, είναι ταυτόχρονα χώρος Οικολογικού Σοσιαλισμού, κάτι που πρέπει και να δηλώνεται με ένταση και να αποδεικνύεται στην πράξη, με προτεραιότητα στο πρόγραμμα του, το καταστατικό και τον τίτλο του.

Η περιβαλλοντική διάσταση πρέπει να διαπερνά στην θεωρία αλλά και την πρακτική όλες τις πολιτικές που υποστηρίζει, η δε αειφορία οφείλει να αποτελεί βασικό κριτήριο των επιλογών στους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας, της δόμησης, της ενέργειας, του τουρισμού, της ζωής της πόλης, των μεταφορών και των υπηρεσιών.

Η συμμετοχή της ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ στις διεργασίες για μια αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας είναι χρήσιμη προκειμένου να υπάρξει η απαραίτητη συμβολή στην πράσινη στροφή της οικονομίας, της κοινωνίας αλλά και της πολιτικής.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδας στην μετα-μνημονιακή εποχή, δεν μπορεί να βασιστεί πλέον στο παρωχημένο παραγωγικό μοντέλο των τελευταίων δεκαετιών.
Η αναπαραγωγή του μοντέλου που σπαταλά τους φυσικούς πόρους της χώρας -παραχωρώντας τους μάλιστα πολλές φορές χαριστικά- χωρίς βιωσιμότητα, αειφορία αλλά και δίχως την δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας για την εθνική οικονομία, αποτελεί αντίληψη παρωχημένη και απορριπτέα.

Για μια άλλη ανάπτυξη

Η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου χωρίς επαρκή μεταλλευτικό κώδικα, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες, η τουριστική ανάπτυξη των τεραστίων μεγεθών, της αλλοίωσης του παραθαλάσσιου και του ορεινού τοπίου, η συστηματική χημική γεωργία, η ανεξέλεγκτη αλιεία, η οικοδομική δραστηριότητα δίχως χωροταξία, με διαρκή νομιμοποίηση της αυθαιρεσίας και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα των περιοχών, είναι μια “φθηνή” ανάπτυξη με πρόσκαιρα “οφέλη” που ανήκει σε ένα αποτυχημένο παρελθόν κι όχι σε ένα βιώσιμο μέλλον.

Η απόρριψη αυτής της στρεβλής αντίληψης ανάπτυξης, έρχεται σε άμεση συμφωνία με την θέληση για υπεράσπιση της ποιότητας ζωής, που ταυτίζεται ευθέως με την υπεράσπιση των δημοσίων αγαθών.

Μια νέα περιβαλλοντική φορολογική πολιτική

Ο αναπροσανατολισμός της φορολογικής πολιτικής αποτελεί ένα από τα βασικότερα εργαλεία για τον σχεδιασμό και την προώθηση μιας βιώσιμης ανάπτυξης.
Μια αλλαγή φορολογικού συστήματος με λιγότερους φόρους στην εργασία και περισσότερους φόρους στην κατανάλωση μη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, πρέπει να ενθαρρύνει ή αποθαρρύνει δραστηριότητες, ανάλογα με τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις τους στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Η πολιτική πρέπει να εφαρμόζεται στην λειτουργία των παραγωγικών μονάδων και των μεγάλων κτιρίων, στην αποκομιδή απορριμμάτων και στην κυκλοφορία των οχημάτων.
Ανάλογες ρυθμίσεις μπορούν να ισχύσουν για το σύνολο των ρυπογόνων δραστηριοτήτων, που είναι μετρήσιμες και που αποδεδειγμένα σχετίζονται με την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, με κριτήριο τον όγκο έκλυσης αερίων που επιβαρύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Πιστοποιητικό “περιβαλλοντικής διαύγειας”

Στην επαναχάραξη του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και της υιοθέτηση μιας μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής πολιτικής, η εφαρμογή όλων των διοικητικών προοδευτικών μεταρρυθμίσεων θα πιστοποιείται με ένα “Πιστοποιητικό Περιβαλλοντικής Διαύγειας”.
Ένα πλαίσιο που θα καθορίζει μια ισχυρή ηθική έμπνευση σε συγκεκριμένες κοινωνικές αναφορές και περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, προκειμένου οι όποιες μεταρρυθμίσεις να ενταχθούν στον Πράσινο Μετασχηματισμό του συνόλου των παραγωγικών διαδικασιών.

Η οικονομική κρίση συνεχίζεται. Πως απαντάμε με Οικολογικές πολιτικές

Η γενική ιδέα για πράσινη στροφή της οικονομίας αρχίζει να ωριμάζει και γίνεται ευρύτερα αποδεκτή (σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο) θεωρείται ωστόσο ότι δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για να πραγματοποιηθεί μια και υπάρχουν άλλες πιο επείγουσες ανάγκες και προτεραιότητες ιδιαίτερα σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής κρίσης.

Αυτό αποτελεί και μια πρόφαση για την διατήρηση παγιωμένων αντιλήψεων και συμφερόντων για να μην αλλάξει τίποτα.

Το ισχυρό αντίθετο επιχείρημα είναι ότι: η κατάσταση της κοινωνίας και της οικονομίας βρίσκονται σε ιδιαίτερα κρίσιμο σημείο αναγκαίας αναδιάρθρωσης, με προϋπόθεση την υπέρβαση των πεπαλαιωμένων συνταγών.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας στην μετά-μνημονιακή και πανδημιακή εποχή πρέπει να βασιστεί σε νέες ιδέες και καινούργια εργαλεία. Η άποψη ότι σε βαθιά και οικονομική κρίση διαρκείας η περιβαλλοντική προστασία αποτελεί αιτία αποτροπής επενδύσεων, δεν τεκμηριώνεται.
Αντιθέτως η αειφορική προσέγγιση της ανάπτυξης, ουδόλως αντιτίθεται στην δημιουργία υγιούς φιλο-επενδυτικού περιβάλλοντος.
Στη σημερινή Ελλάδα της βαθύτατης κρίσης, της τεράστιας ανεργίας και των ιδιαίτερα δύσκολων προοπτικών ανάπτυξης, η πολιτική και κοινωνική οικολογία βρίσκεται μπροστά σε μία μεγάλη πρόκληση για τον ρόλο που μπορεί να παίξει.

Ειδικά εάν από μια μονοσήμαντη περιβαλλοντική οικολογία της διαμαρτυρίας και του απολιτικού ακτιβισμού (με συμπαθητικό συχνά χαρακτήρα), περάσουμε στην ρεαλιστική οικολογία της πολιτικής και της ανάπτυξης.

Η χώρα μας έχει άμεση ανάγκη από νέα και πιο επεξεργασμένη, από αυτή που εφαρμόστηκε έως τώρα, παραγωγική συγκρότηση.

Αυτή πρέπει να βασίζεται:

στην ορθολογική χρήση (εξοικονόμηση) ενέργειας, που μπορεί να μειωθεί σταδιακά μέχρι και στο μισό,
στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,
στην βιοκλιματική δόμηση,
στις βιώσιμες μεταφορές,
στην βιολογική γεωργία, κτηνοτροφία και την βιώσιμη αλιεία, σε συνδυασμό με αξιοποίηση γηγενών καλλιεργειών, ολοκληρωμένων παραγωγικών δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας και παραμονής στην ύπαιθρο, καθώς και
στον εξορθολογισμό των αγροτικών επιδοτήσεων με βάση αγρο-περιβαλλοντικά σχέδια, στην προστασία της βιοποικιλότητας, την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων και εδαφικών πόρων.

Όλα αυτά διαμορφώνουν μια νέα αντίληψη ανάπτυξης, η οποία εκτός από οικολογικά συμβατή, μπορεί να βοηθήσει στην έξοδο από την κρίση.
Οι πράσινες πολιτικές μπορούν να παρέχουν “ισοδύναμους” τρόπους παραγωγής και κατανάλωσης, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δηλαδή με τριπλό μέρισμα: οικονομικό, αναπτυξιακό και οικολογικό.
Ταυτόχρονα, δεδομένης της ραγδαίας κατασπατάλησης των φυσικών πόρων στον πλανήτη και την χώρα μας, οφείλουμε να αναδείξουμε μία νέα κατηγορία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών, που συνδέονται με το περιβάλλον και ιδιαίτερα με κοινά για όλες τις κοινωνίες αγαθά όπως το νερό, ο αέρας και το έδαφος.

Η κοινωνική οικονομία έχει ιδιαίτερο ρόλο

Στην μετάβαση από την γραμμική στην κυκλική οικονομία και στα ζητήματα της παραγωγής και της κατανάλωσης, η διασύνδεση των φορέων της κοινωνικής οικονομίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης θα διαμορφώσουν ένα πολιτικό όραμα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Μέσω της αξιοποίησης των ανενεργών πόρων που λιμνάζουν και της συμμετοχικής διαδικασίας των πολιτών, η κοινωνική οικονομία είναι μια προσέγγιση αναπτυξιακής συμβολής στην τοπική κοινωνία.

Ενεργειακή δημοκρατία με ενεργειακές κοινότητες

Η κλιματική αλλαγή είναι σήμερα το σημαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη, προκαλείται δε ή επιτείνεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. Σύμφωνα με τις περισσότερες και σοβαρότερες εκτιμήσεις, για να μπορέσουμε να αποφύγουμε καταστροφικές συνέπειες, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να μειωθούν κατά 80% έως το 2050 σε σχέση με τις εκπομπές του 1990, όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί με την σημερινή οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας και δίχως μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε – καταναλώνουμε ενέργεια και μετακινούμαστε.

Η χώρα μας πρέπει να μετασχηματιστεί σε μία κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, με σταδιακές αλλαγές σε πολλούς τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.

Βρισκόμαστε ήδη στην εποχή του νέου ενεργειακού προτύπου.
Περνάμε από την συγκεντροποιημένη παραγωγή και ένα σύστημα μεταφοράς και διανομής με συγκεντροποιημένες εισόδους και εκατομμύρια εξόδους, σε μια παραγωγή διάχυτη στον χώρο -με χιλιάδες παραγωγούς- και ένα σύστημα μεταφοράς και διανομής με τις ίδιες ή και λιγότερες εξόδους αλλά με εκατοντάδες χιλιάδες εισόδους.
Η συγκεντροποιημένη παραγωγή ενέργειας είναι από την φύση της ιεραρχική.
Η πιο αντιδημοκρατική ιεράρχηση είναι εκείνη που προέρχεται από την πυρηνική ενέργεια.

Αντίθετα, η ενέργεια από τις ΑΠΕ (ήλιο, αέρα, θάλασσα, βιομάζα κλπ) δημιουργεί καταστάσεις επέκτασης της Δημοκρατίας στην παραγωγή.
Όχι μόνο γιατί ο κάθε πολίτης μπορεί να προβεί στην απευθείας εκμετάλλευση των ΑΠΕ, αλλά και γιατί η πλήρης εκμετάλλευσή τους απαιτεί μία συμμετοχική λειτουργία στον χώρο των θεσμών και μια δικαιότερη ανακατανομή του εισοδήματος.
Το νέο ενεργειακό μοντέλο, δηλαδή η “ενεργειακή επανάσταση” κατά άλλους, βάζει επί τάπητος τεράστια προβλήματα αναδιανομής εισοδήματος και επομένως δημοκρατίας, που σχετίζεται με την λειτουργία, τον ρόλο και την σχέση των θεσμών -δηλαδή της κεντρικής κυβέρνησης, των περιφερειών και των δήμων- με το ενεργειακό σύστημα που πρέπει να διαμορφωθεί μέχρι το 2050.
Κατά συνέπεια θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία, το περιβάλλον, την επιστήμη, την έρευνα, την τεχνολογία και τις κοινωνικές σχέσεις.
Το σπουδαιότερο -που κανένας ειδικός δεν αρνείται- είναι ότι δημιουργεί παραγωγικές διαδικασίες εργασιακής έντασης, δηλαδή απασχόληση και ανάπτυξη.

Για ένα εναλλακτικό μοντέλο μεταφορών

Στην Ελλάδα οι μεγάλες δημόσιες επενδύσεις επί δεκαετίες κατευθύνονταν στην ανάπτυξη οδικών υποδομών κι ελάχιστες για σιδηροδρόμους.
Για την αντιστροφή αυτής της τάσης είναι τώρα απαραίτητο το πάγωμα των δημοσίων επενδύσεων σε νέους μελλοντικούς αυτοκινητοδρόμους και η στροφή στον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου και η ηλεκτροδότηση στο σύνολο του.
Στόχος: για κάθε ευρώ που επενδύεται σε οδικά έργα να επενδύεται τριπλάσιο ποσό στον σιδηρόδρομο.

Επιβάλλεται πλέον η προώθηση συνδυασμένων μεταφορών, με κορμό τον σιδηρόδρομο όπου φορτηγά, λεωφορεία και ΙΧ. μπορούν να συνεργάζονται με το τρένο.
Σε ότι αφορά τις μεταφορές και συγκοινωνίες μέσα στις πόλεις, θα πρέπει να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στα ΜΜΜ και ιδίως στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς (Μετρό, Τραμ, Προαστιακός στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και τις μεγάλες πόλεις),σε συνδυασμό με την ενίσχυση του ποδήλατου (με την δημιουργία κατάλληλων υποδομών κυκλοφορίας, ενοικίασης κλπ), σαν βιώσιμη λύση για τις μετακινήσεις μικρών αποστάσεων στην πόλη.

Ο τουρισμός ένας παράγοντας για την βιώσιμη ανάπτυξη

Αφορά στην μετακίνηση ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων και επομένως επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία, την ενέργεια και την αγροδιατροφή. Επομένως επιδρά καθοριστικά στις οικονομίες του κόσμου και καταλυτικά στην κατάσταση του περιβάλλοντος.
Για την Ελλάδα αποτελεί σημαντικό συντελεστή της παραγωγικής ανασυγκρότησης, λόγω της διατομεακής διασύνδεσης που υπάρχει.
Ο βιώσιμος τουρισμός δεν συνάδει και δεν επενδύει σε τεράστιες μονάδες. Θέλουμε έναν τουρισμό που να διαχέεται τοπικά σε πολλές περιοχές της χώρας, με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια που θα αναδεικνύει και θα συνδέεται με τον πολιτισμ;o.

Ένα διαφορετικό καταναλωτικό πρότυπο.

Νέο πρότυπο ζωής
Στην Ελληνική πραγματικότητα, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες έχουν σχετικά χαμηλή περιβαλλοντική ένταση. Το κυρίαρχο περιβαλλοντικό αποτύπωμα προέρχεται από την υπερκατανάλωση.
Το δυτικό καταναλωτικό πρότυπο αποτέλεσε σταδιακά “ιδεολογικό” στοιχείο, αναπόσπαστο της καθημερινής ζωής του μέσου Έλληνα, χωρίς να αντιστοιχεί σε ανάλογο κοινωνικό και παραγωγικό υπόβαθρο.
Η προσαρμογή σε πιο πραγματικές “αναγκαίες” καταναλωτικές συνήθειες αποτελεί προϋπόθεση για την βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Νέο πρότυπο ζωής και η παγκόσμια διατροφή
Πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η διατροφική ανεξαρτησία δηλαδή η κυριαρχία της τροφής, ήτοι η πρόσβαση όλων των ανθρώπων πάνω στη γη σε επαρκή, ποιοτική και υγιεινή τροφή.
Αυτό ισχύει για την χώρα μας αλλά και για όλον τον κόσμο, με δεδομένα αφενός την κατάργηση συνόρων, αφετέρου την αίσθηση οικουμενικότητας που διακρίνει ζητήματα όπως η τροφή.
Η βιώσιμη παραγωγή, οδηγεί στην βιώσιμη κατανάλωση και στο βιώσιμο εμπόριο, πέρα από Συμφωνίες που θεωρούν εμπόδια (στο ελεύθερο εμπόριο) την προστασία της δημόσιας υγείας, την προστασία των φυτών και των ζώων και την προστασία του περιβάλλοντος.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι η μεταβολή των διατροφικών μας συνηθειών και η προσαρμογή τους σε πρότυπα που δεν επηρεάζουν το κλίμα, τον πλανήτη και την υγεία μας. Η ανίχνευση του ποιος παράγει, πως παράγει και που παράγει είναι αναγκαία συνθήκη πριν από κάθε καταναλωτική συμπεριφορά κι όχι μόνο για τα τρόφιμα.

Η διατροφική επανάσταση οφείλει να έχει πρωτίστως πολιτισμικά κίνητρα ως αντίληψη ζωής κι όχι μόνο οικονομικά.
Η πολιτεία πρέπει να υποστηρίζει δημόσιες υποδομές και πολιτικές κατανάλωσης δημόσιων αγαθών.

Απαιτείται ένα νέο Πράσινο κίνημα, στην λογική της αντίληψης ενός Νέου Πρότυπου Ζωής.
Ένα Κοινωνικό Συμβόλαιο μεταξύ κινημάτων, πολιτικών, απλών πολιτών που θα συμφωνούν ότι η κοινωνική δικαιοσύνη και ένας πράσινος πλανήτης είναι οργανικά δεμένα για ένα Νέο Πρότυπο Ζωής και απαραίτητος όρος για την επίτευξη του είναι ο μετασχηματισμός της κοινωνίας.

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ προτείνει προς όλους τους φορείς της πολιτικής οικολογίας, των περιβαλλοντικών κινημάτων, των κοινωνικών κινημάτων, των απλών πολιτών μία κοινωνική συμφωνία που:

τα επιμέρους περιβαλλοντικά κινήματα διατηρούν τη αυτονομία τους και παρεμβαίνουν στις πολιτικές διεργασίες, με στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη, με έναν πράσινο πλανήτη και απαραίτητο όρο τον κοινωνικό μετασχηματισμό,
έχει επιμέρους επεξεργασμένες θέσεις που να συγκροτούν σχέδιο προγράμματος με σημείο αναφοράς τον ως άνω στρατηγικό μας στόχο και που να συνδέεται και να στηρίζει ένα άλλο πρότυπο ζωής,
η συμμετοχή οικολογικών και κοινωνικών ομάδων αλλά και απλών πολιτών θα διέπεται από την βασική αρχή της ισοτιμίας,
έχει ως προϋπόθεση να ανοίξει ένας διάλογος από την βάση και προς τα πάνω, με την προοπτική δημιουργίας μιας κοινωνικής οικολογικής συνείδησης,
να δημιουργεί κοινές επιτροπές επεξεργασίας ζητημάτων που αφορούν την κλιματική αλλαγή, τρόπους παραγωγής, ενέργεια κλπ,
να συνδιοργανώνει πανελλαδικές συσκέψεις για την πολιτική εκπροσώπηση των περιφερειών.